اطفای حریق

تاریخچه سیستم اطفای حریق :

سیستم اطفای حریق در سال 1874 توسط هنری پارملی اختراع شده است. این سیستم اطفای حریق اتوماتیک به نسبت ساده با کمک تجهیزاتی رایج در شبکه های لوله کشی نظیر شیرآلات، لوله ها و اتصالات با هدف حفظ ایمنی از جان و مال افراد ساخته شده است.

برخلاف تصور خیلی از افراد مبنی بر اینکه در هنگام آتش سوزی تمامی اسپرینکلرهای نصب شده در یک ساختمان فعال میشوند و شروع به پاچیدن آب میکند.

باید گفت در تمامی سیستم های اطفای حریق به جز سیستم سیلابی فقط اسپرینکلر هایی که در نزدیکی و مجاورت آتش قرار دارد فعال میشود و شروع به پاچیدن آب میکند.

بر اساس آمار منتشر شده نشان میدهد که :

• 37 در صد آتش سوزی ها با فعال شدن تنها یک اسپرینکلر
• 56 در صد آتش سوزی ها با فعال شدن کمتر از 3 اسپرینکلر
• 83 درصد از آتش سوزی ها با فعال شدن کمتر از 10 اسپرینکلر

کنترل و یا اطفا میشود.

انواع خاموش کننده های سیستم اطفای حریق :

خاموش کننده ها از نظر مواد تشکیل دهنده داخل آنها به موارد زیر تقسیم میشوند:

•  خاموش کننده با استفاده از آب
•  خاموش کننده با استفاده از پودر
•  خاموش کننده با استفاده از کف
•  خاموش کننده با استفاده از گاز

که ما در این مقاله به خاموش کننده با استفاده از آب میپردازیم.

طبقه بندی حریق بر اساس NFPA

حریق نوع A : حریقهای ناشی از مواد سوختنی معمولی مثل: (چوب، پارچه، کاغذ، لاستیک و انواع پلاستیکها).

حریق نوع B: حریقهای ناشی از مایعات قابل اشتعال مثل: (مایعات سوختنی، گریسهای نفتی، قیر، روغن، رنگهای پایه روغنی، حلالها، لاکهای صنعتی، الکلها و گازه های قابل اشتعال)

حریق نوع C: حریقهای ناشی از تجهیزات الکتریکی دارای جریان

حریق نوع D: حریقهای ناشی از فلزات سوختنی مثل: (منیزیم، تیتانیوم، پتاسیم، زیرکنیوم، سدیم و لیتیوم)

حریق نوع K: حریقهای ناشی از وسایل و تجهیزات آشپزخانه هایی که حاوی روغنهای  آشپزی، روغن، چربیهای گیاهی و حیوانی هستند.

انواع سیستم اطفاء حریق :

1. سیستم اطفای حریق آبی
2. سیستم اطفای حریق CO2
3. سیستم اطفای حریق پودری
4. سیستم اطفای حریق گازی
5. سیستم اطفای حریق فوم
6. سیستم اطفای حریق مه یا پودر آب

سیستم اطفای حریق آبی :

سیستم اطفاء حریق آبی شامل چند دسته کلی است که در زیر به آن اشاره میکنیم :

1. سیستم اطفاء حریق پاشش آب از کف
2. سیستم اطفاء حریق اسپری آب
3. سیستم اطفاء حریق مه آب

سیستم اطفاء حریق پاشش آب از کف :

از این نوع سیستم در مکانهایی با خطرات بالا استفاده میشود مثل:

•  انبارهای مایعات اشتعال زا
•  آشیانه هواپیما
•  و …

سیستم اطفاء حریق مه آب:

هدف از طراحی سیستم مه آب ایجاد یک بخار جاذب حرارت است. این سیستم با ایجاد یک مه سطح گسترده تری را در یک زمان کم در بر میگیرد.

سیستم اطفاء حریق اسپری آب:

سیستم اسپری آبی یا اسپرینکلر پاشش آب به صورت مختلفی است که شامل :(بیضی، مخروطی و دایره ای)است.

از این سیستم در زمانی استفاده میشود که از چیز خاصی محافظت شود.

اسپرینکلر جزو سیستم اطفا حریق آبی است که ما در زیر بیشتر به بررسی آن میپردازیم

اسپرینکلر چیست ؟

سیستم اسپرینکلر برای خاموش کردن حریق طراحی شده است. اسپرینکلر یک نوع از سیستم اطفای حریق اتوماتیک است به سه دستی کلی تقسیم میشوند.

1. سیستم اسپرینکلر لوله تر
2. سیستم اسپرینکلر لوله خشک
3. سیستم اسپرینکلر پیش عملگر
4. سیستم سیلابی

که در زیر به بررسی تک تک اینها بیشتر میپردازیم.

1- سیستم اسپرینکلر تر:

در این نوع از اسپرینکلر آب همیشه درون لوله ها وجود دارد که بلافاصله بعد از به کار افتادن اسپرینکلر آب بیرون میپاشد.

از این نوع اسپرینکلر بیشتر در محیطهایی استفاده میشود که امکان یخ زدن آب درون لوله ها وجود نداشته باشد.

2- سیستم اسپرینکلر خشک:

در سیستم اسپرینکلر خشک، آب درون لوله ها وجود ندارد و به جای آن هوا یا نیتروژن تحت فشار درون لولها قرار دارد.

که با باز شدن یک اسپرینکلر فشار داخل هوای لوله افت پیدا میکند و سوپاپ به طور اتوماتیک باز میشود تا آب وارد سیستم لوله کشی اسپرینکلر شود.

از این نوع سیستم بیشتر در محیطهایی استفاده میشود که هوا سرد است و معمولا گرم نمیشود و احتمال یخ زدن لوله وجود دارد.

نکته ی اصلی در استفاده از این نوع اسپرینکلر این است که اتاق کنترل این سیستم باید گرم باشد تا شیرها و پمپها یخ نزند و پس از اطفای حریق باید آب درون لوله ها تخلیه شود و سیستم به حالت اولیه ی خود برگردد.

در سیستمهای خشک باید از اسپرینکلرهای از نوع بالازن استفاده شود و استفاده از اسپرینکلرهای دیگر با رعایت شرایط خاص مجاز است.

3- سیستم اسپرینکلر پیش عملگر:

سیستم پیش عملکرد یک سیستم با اسپرینکلرهای بسته و لوله خشک است ( که میتواند تحت فشار هوا باشد یا نباشد) و در مکانهایی که آب میتواند ( در صورت اعلام خطر اشتباه یا خرابی سیستم ) ضرر زیادی برساند به کار میرود. در این سیستمها شیر پیش عملگر توسط دتکتورها کنترل میشود که از اسپرینکلر حساس تر است.

دتکتورها در هنگام حریق آژیر خطر را به صدا در می آورند (تا امکان مداخله ی نیروی انسانی فراهم شود) و شیر پیش عملگر را نیز باز میکند تا سیستم کاملا از آب پر شود و در صورت به کار افتادن اسپرینکلرها آب درون لوله ها توسط اسپرینکلر جاری شود.

4- سیستم اسپرینکلر سیلابی:

تمامی اسپرینکلرهای نصب شده در مدل سیلابی از نوع اسپرینکلر باز است و آب پشت شیر کنترل اتوماتیک نگه داشته میشود. در این مدل سیستم تشخیص حریق به شیر سیستم متصل است و دتکتورها در تمامی مکانهایی که اسپرینکلر وصل شده است نصب میشود.

وقتی حریق اتفاق می افتد سیستم اعلام حریق با ارسال سیگنالی دستور باز شدن شیر کنترل و ورود آب درون لوله و تخلیه آب با حجم بسیار زیاد از تمامی اسپرینکلرها.

به دلیل اینکه در سیستم اسپرینکلر سیلابی حجم بسیار زیادی از آب خارج میشود و ممکن است خسارت بالایی وارد کند این سیستم به گونه ای طراحی شده است که باید حداقل دو دتکتور تشخیص حریق بدهد و تشخیص یک دتکتور باعث باز شدن شیر آب نمیشود.

اجزای تشکیل دهنده سیستم اطفا حریق اسپرینکلر:

• پمپ
• لوله های توزیع کننده آب
• اتصالات
• شیر آلات
• پاشنده آب یا اسپرینکلر

تجهیزات و نحوه ی عملکرد سیستم های اطفای حریق:

تجهیزات مورد نیاز اسپرینکلر برای سیستم اطفای حریق مسکونی شامل یک لوله است که در سقف یک ساختمان قرار میگیرد هر آبپاش یا اسپرینکلر به این لوله های آب متصل میشوند که از طریق این اسپرینکلر آب پاشیده میشود.

هر اسپرینکلر دارای یک حباب با درجه حرارت مشخص و رنگ بندی متفاوت ساخته شده است به این صورت که بر حسب نوع موقعیت جغرافیایی و اقلیمی منطقه که دمای هوا با هم متفاوت است زمان عملکرد هر کدام با هم متفاوت است. مثلا در مناطق کویری که دما در آن منطقه بسیار بالا و گرم است از یک نوع اسپرینکلر خاص مطابق با دمای آن محیط استفاده میشود و در مناطق کوهستانی و سرد که دمای هوا سرد است از یک نوع دیگر از اسپرینکلرها استفاده میشود.

این به دلیل نوع عملکرد و کارکرد این اسپرینکلرها است که در محیطهای مختلف با هم فرق دارند.

نحوه ی کار کرد اینها به صورتی است که وقتی دمای محیط اطراف اسپرینکلر به دمای بالاتر از حد استانداردی که برایش تعریف شده است برسد حباب داخلی اسپرینکلر منفجر شده و آب با فشار بر روی منطقه ای که دچار حریق شده است میپاشد.

حبابهای اسپرینکلر در رنگهای متفاوت ساخته میشود. که بر حسب نوع رنگ آنها درجه بندی میشوند، هر رنگ بازگو کننده ی رنج دمایی خاصی است. همانطور که در بالا گفته شده هر رنگ متناسب با فضایی است که اسپرینکلر در آن نصب میشود.

انواع درجه بندی اسپرینکلر ها:

 اسپرینکلر فلیمگارد با حباب نارنجی :

اسپرینکلر فلیمگارد با حباب نارنجی مناسب نصب در مکانهایی است که دمای سقف حداکثر 38 درجه سانتیگراد یا 100 درجه فارنهایت باشد که وقتی دمای اطراف اسپرینکلر به 57 درجه سانتیگراد یا 135 درجه فارنهایت برسد حباب داخل این اسپرینکلر منفجر شده و آب با فشار پاشیده میشود.

 اسپرینکلر فلیمگارد با حباب قرمز :

اسپرینکلر فلیمگارد با حباب قرمز رنگ مناسب نصب در مکانهایی است که دمای سقف حداکثر 38 درجه سانتیگراد یا 100 درجه فارنهایت باشد که وقتی دمای اطراف اسپرینکلر به 68 درجه سانتیگراد و یا 155 درجه فارنهایت برسد حباب داخل اسپرینکلر منفجر شده و آب با فشار پاشیده میشود.

 اسپرینکلر فلیمگارد با حباب زرد :

اسپرینکلر فلیمگارد با حباب زرد رنگ مناسب نصب در مکانهایی است که دمای سقف حداکثر 65 درجه سانتیگراد یا 150 درجه فارنهایت باشد که وقتی دمای اطراف اسپرینکلر به 79 درجه سانتیگراد و یا 175 درجه فارنهایت برسد حباب داخل اسپرینکلر منفجر شده و آب با فشار پاشیده میشود.

 اسپرینکلر فلیمگارد با حباب سبز :

اسپرینکلر فلیمگارد با حباب سبز رنگ مناسب نصب در مکانهایی است که دمای سقف حداکثر 65 درجه سانتیگراد یا 150 درجه فارنهایت باشد که وقتی دمای اطراف اسپرینکلر به 93 درجه سانتیگراد و یا 200 درجه فارنهایت برسد حباب داخل اسپرینکلر منفجر شده و آب با فشار پاشیده میشود.

همانطور که در بالا گفته شد سیستم اطفای حریق بر حسب عملکرد یکی بوده تنها تفاوت در مکان مورد استفاده ی آن است.

تفاوت اسپرینکلرهای واکنش استاندارد با اسپرینکلرهای واکنش سریع :

1- تفاوت اسپرینکلرها از لحاظ فیزیکی:

از لحاظ فیزیکی اسپرینکلرهای پاسخ سریع فلیمگارد داری حباب شیشه ایی 3 میلیمتری و اسپرینکلرهای استاندارد فلیمگارد دارای حباب شیشه ای 5 میلیمتری است. حباب کوچکتر نسبت به حرارت بسیار حساس تر است و در نتیجه زودتر منفجر میشود که این نشان دهنده ی این است که اسپرینکلرهای واکنش سریع سرعت بالاتر و توزیع آب بهتر نسبت به سیستمهای استاندارد دارد.

2- تفاوت اسپرینکلرها از لحاظ عملکرد آنها:

عملکرد اسپرینکلرهای واکنش استاندارد :

بعد از رسیدن حرارت محیط به حد نساب تعریف شده، حباب داخلی اسپرینکلر منفجر شده و آب با فشار پاشیده میشود و باعث اطفا آتش در همان مراحل اولیه ی آتش سوزی میشود و همین طور با مرطوب کردن محیط اطراف مانع از گسترش آتش به مناطق دیگر میشود.

تمرکز این نوع از اسپرینکلرها دقیقا بر روی منشا آتش زیر آنها و سرکوب آتش است.

عملکرد اسپرینکلرهای واکنش سریع :

نرخ پاسخگویی در این نوع از اسپرینکلرها 50 متر بر ثانیه و یا کمتر است. علت واکنش سریع آنها کم بودن حجم مایع منبسط شونده است. به علت واکنش سریع این نوع سیستم مقدار تشکیل گازهای سمی و حرارت ناشی از حریق کمتر میشود.

در این نوع از اسپرینکلر بهبود در محاسبات هیدرولیکی ، سایز لوله ها، سایز مخزن و شیر کنترل ولو وجود دارد. در صورت استفاده از این نوع میتوان ظرفیت آبدهی پمپ، حجم مخزن ذخیره، سایز لوله کشیها و همچنین هزینه ی اجرای سیستم را کاهش داد همچنین استفاده از این اسپرینکلرها موجب کاهش مساحت ناحیه طراحی میشود.

بر اساس استاندارد NFPA چناچه در یک پروژه زون حریق توسط طراح کاهش یابد میتوان از اسپرینکلرهای واکنش سریع (Quick respance) به جای اسپرینکلرهای استاندارد (Standard respance) استفاده نمود.

انواع اسپرینکلر ها بر مبنای خروج آب :

اسپرینکلر از لحاظ خروج آب به دو نوع کلی تقسیم میشوند که شامل :

1- اسپرینکلر بالازن :

این اسپرینکلرها طوری طراحی شده است که آب را به سمت بالا و به طرف پخش کننده هدایت میکند.

معمولا اسپرینکلرهای بالازن را در مکانهایی که سقف کاذب وجود ندارد مثل: پارکینگهای ماشین، مغازه ها، فضاهای مخفی بالای سقف کاذب و … نصب میکنند.

2- اسپرینکلر پایین زن :

این نوع اسپرینکلرها طوری طراحی شده است که آب را به سمت پایین و به طرف پخش کننده هدایت میکند و پر کاربرد ترین نوع است.

شرکت صحاب ارائه کننده انواع سیستم اطفای حریق آماده خدمت رسانی به شما دوستان عزیز است.