دتکتور

از دتکتور (Detector) برای تشخیص حریق استفاده میشود. دتکتور اعلام حریق دارای انواع مختلفی هستند که ما در این مقاله قصد معرفی انواع دتکتور ( دتکتور دود و … ) ، نحوه ی کارکرد Detector ها، ویژگی های آشکارسازها ، مزایا و معایب آشکارسازها را داریم.

استاندارد Detector :

دتکتور فایرگارد دارای استانداردها جهانی مختلفی هستند که شامل : (UL , LPCB , Intertek و …) است. در ایران تاییدیه آتش نشانی برای آشکارسازها لازم است.

قابل ذکر است تمامی Detector اعلام حریق شرکت صحاب با برند فایرگارد و سنتک دارای تاییدیه سازمان آتش نشانی جمهوری اسلامی است که در سایت آتش نشانی قابل مشاهده است.

دتکتور چیست و انواع دتکتور :

به طور کلی آشکارسازها وسایل الکترونیکی هستند که وظیفه ی اصلی آن اعلان حریق است. هر یک از این آشکارسازها به یک نشانه ی حریق از جمله: (دود، حرارت، نور شعله، گاز منواکسید کربن و…) حساس هستند.

به این دلیل Detector را در انواع و اقسام مختلفی طراحی و ساخته اند که شامل :

1. دتکتور دود ( Smoke Detector )
2. دتکتور حرارت ( Heat Detector )
3. دتکتور ترکیبی ( Multi Detector )
4. دتکتور شعله ( Flame Detector )
5. بیم دتکتور ( Beam Detector )
6. دتکتور گاز یا دتکتور گاز شهری ( Gas Detectors )
7. دتکتور co2 یا دتکتور مونوکسید کربن ( Carbon monoxide detector )

است.

هر یک از این آشکارسازها دارای ویژگی های مختص به خود است که بر حسب این ویژگی ها در نقاط مختلف نصب و مورد استفاده قرار میگیرد.

دتکتور دودی چیست ؟

به طور کلی میتوان Smok Detector را به موارد زیر تقسیم کرد :

1. آشکارساز دود یونیزاسیون
2. آشکارساز دود فتوالکتریک
3. آشکارساز دود پرتویی خطی ( بیم دتکتور )
4. آشکارساز دود نمونه گیر هوا

در زیر به بررسی هر یک از این Detector ها میپردازیم.

دتکتوردود یونیزاسیون

در ابتدا برای درک بهتر از نحوه ی فعالیت آشکارساز دود یونیزاسیون بهتر است با واژه یونیزاسیون آشنا شویم. یونیزاسیون فرآیندی است که طی مراحلی مولکول های هوا به صورت یون های مثبت و الکترون های منفی تبدیل میشود. حال به بررسی اینکه چطور این کار صورت میگیرد میپردازیم.

در دتکتوریونیزاسیون، عناصر ساطع کننده رادیواکتیو وجود دارد که سبب میشود مولکول های هوا درون محفظه یونیزه شود و این عمل باعث میشود جریان ضعیفی برقرار شود.

وقتی حریق اتفاق می افتد ذرات دود وارد محفظه ی این Detector شده این ذرات دود خود را به ملکول های یونیزه شده می چسبانند و این امر سبب میشود که رسانایی هوا کاهش یابد. وقتی رسانایی موجود درون محفظه کمتر از قبل تعیین شده برسد سیستم شروع به اعلام حریق میکند.

مزایای آشکارساز دود یونیزاسیون

1. فرآورده های نامرئی را تشخیص میدهد.

2. عملکرد سریع

معایب آشکارساز دود یونیزاسیون

1. این آشکار ساز به دلیل داشتن تشعشعات رادیو اکتیو امروزه کمتر مورد استفاده قرار میگیرند.

2. اگر این آشکار ساز در محل هایی که در معرض گرد و غبار و یا محل مرطوب نصب شود هشدار غلط میدهد.

3. تنها دود را تشخیص میدهد و نه مواد سمی

دتکتوردود فتوالکتریک

این آشکار ساز یکی از متداول ترین نوع Detector است که امروزه مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع آشکارساز دود را با استفاده از اصول مسدود سازی نور یا پراکندگی نور تشخیص میدهند. این نوع از سیستم در تشخیص دود که ذرات بزرگ را در طی فرایند سوختن ایجاد میکند به بهترین شکل تشخیص میدهند.

این آشکارساز دود فتوالکتریک از نوع نقطه ای که از مسدود سازی نور استفاده میکند دارای یک تولید کننده نور هستند که در بیشتر موارد این منبع یک ال ای دی است و همین طور این آشکار ساز دارای یک دستگاه حساس به نور است که به طور مستقیم نور را از منبع نور دریافت میکند و در خروجی به یک جریان تبدیل میکند.

وقتی دود وارد محفظه ی دود یا اتاقک دود این نوع آشکارساز میشود باعث میشود شدت نور رسیده شده به دستگاه حساس نور کمتر شود که این امر سبب ضعیف شدن جریان خروجی میشود.

وقتی جریان خروجی کاهش یابد Detector  تشخیص حریق میدهد و شروع به اعلام حریق میکند.

مزایای آشکارساز دود فتوالکتریک

1. حساس به ذرات مرئی دود
2. تشخیص حریق هایی با حرارت کم و ناقص سوخته
3. ارائه هشدار زود هنگام

معایب آشکارساز دود فتوالکتریک

1. این Detector قابلیت تشخیص دود را دارد و نمی تواند مواد سمی را تشخیص دهد

دتکتوردود پرتوی خطی ( بیم دتکتور )

Beam detectors از نوع آشکارسازهای دودی است که با نامهای مختلفی شناخته میشود که شامل : ( آشکارساز دودی اشعه ای یا دتکتور فتوالکتریک خطی ) است.

از این نوع آشکار ساز زمانی استفاده میشود که ما قصد پوشش دهی یک مکان بسیار باز و بزرگ با ارتفاع زیاد را داریم.

خود Beam detectors دارای دو نوع است که اولین نوع دارای یک فرستنده و گیرنده مجزا هستند که این نوع در دو سمت فضای مورد نظر نصب میشود. فرستنده نور که وظیفه ی ارسال نور مادون قرمز را دارد در یک طرف نصب شده و گیرنده ی نور مادون قرمز در طرف دیگر در راستای فرستنده نصب میشود.

میزان نوری که فرستنده تابیده میشود با میزان نوری که توسط گیرنده دریافت میشود یک درصد مشخصی است اگر به هر دلیل مثلا وجود دود در فضا، میزان جذب نور توسط گیرنده از حد تایین شده کمتر باشد این نشانه ای این است که یک مانه و یا وجود دود در فضا است و وضعیت به حالت اعلام حریق تبدیل میشود.

دومین نوع از Beam detectors فرستنده و گیرنده نور مادون قرمز درون یک محفظه قرار دارد و در رو به روی این دستگاه یک آینه نصب میشود که وقتی نور بازتاب شده توسط فرستنده ارسال میشود توسط این آینه ها منعکس شده و به سمت گیرنده بازتاب میشود در این نوع Beam Detector اگر میزان دریافت نور توسط گیرنده از حد مشخص شده کمتر شود نشانه ی وجود دود در فضا است و سیستم شروع به اعلام حریق میکند.

مکان مورد استفاده بیم دتکتور یا دتکتوردود خطی

1. سوله ها
2. انبارها
3. فضاهای تولیدی بزگ
4. سالن هایی با ارتفاع زیاد
5. و…

مزایای بیم دتکتور

1. اقتصادی بودن استفاده از آن در فضاهای بزرگ و وسیع
2. سرعت قابل توجه تشخیص حریق

معایب بیم دتکتور

1. نیاز به یک خط مستقیم و بدون مانع از چشمه ی نور یا منبع نور و دریافت کننده
2. تراز نصب صحیح این آشکار ساز باید به طور مداوم حفظ شود

دتکتوردود نمونه گیر هوا

از این نوع آشکارساز در مکانهایی استفاده میشود که اهمیت تشخیص دود در آن مکان بسیار زیاد است. این سیستم امکان تشخیص سریع دود را فراهم می آورد. این سیستم یک پکیج تشخیص حریق مجزا است که نیاز به وسایل دیگری ندارد. این آشکار ساز از 5 جزء تقسیم میشود که شامل :

1. سیستم نمونه گیری از هوا
2. سیستم مکش
3. مجموعه ای از فیلترها
4. Detector
5. سیستم کنترل

در این نوع سیستم از شبکه ای از لوله ها برای مکش پیوسته هوا به وسیله ی سیستم مکش و هدایت آن به آشکارساز دود مرکزی استفاده میکند. در این نوع سیستم از فیلترها برای فیلتر کرددن گرد و غبار استفاده میشود.

محل نصب آشکارساز دود :

برای نصب آشکارسازها باید مطابق استانداردها عمل کرد که در چه مکانهایی با چه شرایطی باید Detector را نصب کرد که مادر زیر به بررسی این موارد برای نصب Smok Detector میپردازیم :

1. ارتفاع نصب آشکارساز دود
2. عکس العمل حرارتی
3. حفره و فضای خالی

ارتفاع نصب آشکار ساز دود :

وقتی ارتفاع نصب آشکارساز دود افزایش می یابد سطح پوششی آن نیز افزایش می یابد این امر سبب میشود حساسیت پاسخ برای اندازه گیری معینی از آتش سوزی کاهش پیدا کند. حداکثر سطح پوششی یک آشکارساز دود 100 متر مربع است و فاصله ی نصب هر یک از آشکارساز ها نباید بیشتر از 7/5 متر باشد. محدوده ارتفاع برای نصب سیستم متصل به سیستم اعلام حریق مرکزی و مکانهایی که آتش نشانها در صورت به وجود آمدن حریق ظرف 5 دقیقه به مکان میرسند 15 متر بوده غیر این صورت 10 متر است.

عکس العمل حرارتی :

همانطور که همه میدانیم هوای گرم به بالاترین نقطه سقف میرود و این امر ممکن است باعث شود هوای گرم بالای سقف، مانع از رسیدن دود به وجود آمده از حریق شود. بنابراین در بعضی از مواقع لازم است Detector ها از روی سقف آویزان شوند و پایین لایه ی هوای گرم قرار گیرد. لایه های هوای گرم در بعضی از مواقع متفاوت است بنابراین از لحاظ عقلانی بهتر است که دتکتوردود را در دو حالت نصب کنیم یعنی یکی پایین سقف و دیگری آویزان و پایین از سقف.

حفره و فضای خالی :

حفره ها و مکانهای ممکن است در سقف یا کف زمین وجود داشته باشد که اگر ارتفاع کمتر از 80 سانتی متر باشد مشکلی پیش نمی آید. مگر اینکه دود به سایر بخش ها سرایت کند یا کابل برق از مسیر عبور کند و یا امکان خطر بالا باشد.

دتکتور حرارت

آشکارساز حرارتی بر اساس نحوه ی تشخیص حریق به چند دسته تقسیم میشوند که شامل :

1. دتکتور حرارتی با دمای ثابت
2. دتکتور حرارت افزایشی یا از نوع نرخ افزایش

آشکارساز حرارتی با دمای ثابت :

این آشکارساز می تواند در چندین حالت به کار خود ادامه دهند که شامل : (حد ثابت، نرخ سریع تغییر دما در منطقه محافظت شده و ترکیبی از دو حالت)

آشکارساز حرارتی با دمای ثابت دارای یک المان کلید دو فلزی است که در حد تایین سده دما که از قبل برای آن تعریف شده است قطع میشود. این کلید به طور معمول از دو فلز تشکیل شده است که هر کدام از این فلزها دارای ضریب انبساط حرارتی متفاوتی دارد. وقتی فلز گرم میشود ضریب انبساط باعث میشود کلید فلزی خم شده یا شکل منحنی به خود بگیرد و در نتیجه باعث شود که کلید قطع شود که باعث فعال شدن سیستم و اعلام حریق بدهد.

مزایای آشکاساز حرارت با دمای ثابت

1. هزینه پایین تر نسبت به آشکارساز دود
2. تحت تاثیر محیط های گردو غبار گرفته قرار نمیگیرد
3. نیاز به نگهدارای حداقلی

معایب آشکارساز حرارتی با دمای ثابت

1. پاسخ دهی کند تر نسبت به آشکارساز دود
2. فرآورده های فرایند سوختی را تشخیص نمی دهد

دتکتورحرارتی افزایشی :

این نوع Detector نرخ افزایش تغییر دما در یک مکان را اندازه گیری میکند. این ویژگی باعث میشود حریق زودتر از آشکارساز حرارتی با دمای ثابت تشخیص داده شود.

آشکارساز نرخ افزایش تغییر دما در یک محیط را با استفاده از یک کلید اختلاف فشاری تشخیص میدهد. این کلید دارای یک اتاقک هواست که با استفاده از یک دیافراگم انعطاف پذیر از هوای محیط جدا شده است. وقتی دمای محیط افزایش می یابد فشار هوا زیاد میشود که این امر سبب میشود که در طول دیافراگم یک اختلاف فشار ایجاد شود.

در واقع این آشکار ساز می آید دمای محیط را اندازه گیری میکند و در یک بازه زمانی بسیار کوتاه دمای هوا را مرتب برسی میکند اگر دمای هوا از حد اولیه به طور ناگهانی و در یک بازه زمانی کوتاه افزایش یابد آشکارساز اعلام حریق میکند.

مزایای آشکارساز حرارتی افزایشی

1. واکنش سریعتر این آشکارساز به حریق نسبت به آشکارساز ثابت
2. تحت تاثیر محیط های با گردو غبار قرار نمیگیرد
3. ارزان تر از آشکارساز دود
4. نیاز به نگهداری حداقلی

معایب آشکارساز حرارتی افزایشی

1. واکنش کندتر نسبت به آشکارساز دود
2. فراورده های فرآیند سوختن را تشخیص نمیدهد

آشکارساز ترکیبی

در این نوع آشکار ساز از آشکارساز دودی و آشکارساز حرارتی استفاده شد است که برای نمایش هر چهدقیق حریق از این نوع Detector استفاده میکنند.

آشکارساز شعله

از Flame Detector برای تشخیص نور ساطع شده از حریق  استفاده میکنند. یکی از روشهای تشخیص حری و آتش سوزی استفاده از تشعشعات ساطع شده از آتش است که این تشعشعات در طور موج فرابنفش UV و مادون قرمز IR و یا ترکیب این دو تا استفاده میشود.

این نوع آشکار ساز دارای سرعت تشخیص بسیار بالایی است و در مکانهایی مورد استفاده قرار میگیرند که احتمال آتش سوزی مکرر و انفجار وجود دارد.

مکانهای مورد استفاده از فلیم دتکتور :

1. صنایع هوا و فضا
2. پالایشگاه ها
3. انبارها (انبار روغن، انبار چوب و کاغذ و … )
4. مخازن سوخت
5. صنایع شیمیایی
6. اتاق توربین
7. موتورخانه های حرارتی
8. موتورخانه های کشتی ها

انواع Flame Detector

قبل از اینکه به انواع  مختلف فلیم دتکتور بپردازیم باید این نکته را دانست که هر شعله دارای تشعشعات الکترومغناطیسی است که دارای طیف فرکانسی متفاوتی است که در فضا ساطع میشود. آن قسمت از طیف که ما قادر به دیدن آن هستیم دارای طول موج ما بین 0/4 تا 0/8 میکرومتر است. طیف موجهای کوتاه تر که شامل اشعه ماورای بنفش و طیف موجهای بلندتر شامل اشعه مادون قرمز است چشم ما قادر به دیدین این طیفها نیست.

این آشکارساز ها بر اساس این دو طیف موج می آید حریق را تشخیص میدهد. حال که در مورد تشعشعات و طول موجها بیشتر آشنا شدیدبه بررسی انواع Flame Detector می پردازیم.

دتکتور شعله ماوراء بنفش (UV TYPE DETTECTOR) :

این Detector به طیف ماوراء بنفش حساس بوده است و بر اساس همین طیف نوری قدر به تشخیص حریق است.

دتکتور شعله مادون قرمز (IR TYPE DETTECTOR) :

این آشکار ساز به طیف مادون قرمز ایجاد شده از حریق حساس هستند و بر اساس همین تشعشعات تشخیص حریق میدهد.

دتکتور شعله دو گانه (IR-UV TYPE DETTECTOR) :

  این آشکار ساز نسبت به دو تشعشعات IR و UV حساس هستند و بر اساس این دو طیف تشخیص حریق میدهند.

مزایای آشکارساز شعله

1. سرعت بسیار بالای تشخیص حریق
2. در برخی از مدلها مثل Flame Detector با برند فایرگارد ضد انفجار بودن آن

معایب آشکارساز شعله

1. گران قیمت بودن
2. نیاز به میدان دید بدون مانع

دتکتور گاز

این نوع آشکارسازها به گازهای ایجاد شده در طول فرآیند حریق حساس هستند. که این گازها شامل : (کربن منواکسید، کربن دی اکسید، بخار و سایر عناصر)

مزایای آشکارساز گاز

1. تشخیص فرآورده های سوختی
2. گازها را قبل از رسیدن به مقادیر مرگ بار تشخیص میدهد

معایب آشکار ساز گاز

1. میتواند هشدار غلط بدهد
2. باید در ارتفاع پایین نصب شود
3. مناسب مناطقی که CO و CO2 به عنوان بخشی از عملکرد منطقه به طور متداول تولید میشوند نیست.
4. هزینه بالا

شرکت صحاب پیشرو در زمینه مشاوره، طراحی، نصب و راه اندازی سیستم های اعلام و اطفای حریق آماده ارائه بهترین و با کیفیت ترین تجهیزات اعلام حریق به شما مشتریان محترم مینماید.

جهت گرفتن مشاوره تخصصی با کارشناسان فروش شرکت صحاب تماس حاصل فرمایید. 02166556527